De treurbuis en de rode tomaat

.

Opiniestuk door Malik Imran

MEDIAWERKGROEP SYRIE – 11 juli 2012 – Zonder het vaak te beseffen worden we in het dagelijks leven ondergedompeld in een aaneenschakeling van manipulaties. Zaken worden nu eenmaal mooier en eenvoudiger voorgesteld aan de bevolking dan ze in werkelijkheid zijn.

Egaal rode tomaten hebben nooit smaak

Wie naar de supermarkt gaat met de intensie om lekkere smaakvolle tomaten te kopen en met de mooiste ongeschonden rode exemplaren thuiskomt, komt altijd bedrogen uit. De mooiste egaal rode exemplaren hebben immers nooit enige smaak en uw zomers slaatje blijft een dooie bedoening. De lelijke variëteit van de boer op de markt of in je achtertuin blijken daarentegen wel smaak te hebben. Dat heeft dan kortweg te maken met zeven decennia van manipulatie van genen die de producenten van tomaten ons bezorgden. Dat de de uniforme rijpingsmutatie van de supermarkt smakeloze groenten oplevert, stond op 28 juni 2012 trouwens nog te lezen in een wetenschappelijke bijdrage van de New York Times.

Tijdperk CNN en Al Jazeera

Dertigers van heden zullen zich nog levendig herinneren hoe ze als tieners na de schooltaken met het gezin naar de groene nachtbeelden keken op CNN van bommen die op Bagdad vielen tijdens de Golfoorlog (1991). Als enige reporter hadden ze daar Peter Arnett. (1)

De jongere generatie weet nog hoe Al Jazeera als een van de weinige media een Jordaanse verslaggever had tijdens de Irakoorlog van 2003. Tareq Ayoub werd evenwel gedood bij een Amerikaanse luchtaanval die het bureau van de zender in Bagdad trof op 8 april 2012. Zijn tweede cameraman, de Irakees Zuhair al-Iraqi, raakte door bomscherven aan de nek gewond. CNN en Al Jazeera waren dé mediafenomenen van respectievelijk de jaren 1990 en 2000. Vandaag echter kampen ze met sterk teruglopende kijkcijfers en adverteerders en zien ze net als andere grote mediabedrijven hun aanhang afnemen ten voordele van alternatieve en sociale media.

Treurbuis van de uniforme massamedia

35 jaar geleden kwam André Spoor, de toenmalige hoofdredacteur van NRC Handelsblad, op het idee om wijlen Gerrit Komrij een jaar lang als tv-criticus aan te stellen. De Nederlandse dichter bestookte met zijn lood en hagel, pek en zwavel het fenomeen ‘treurtelevisie’. Het NRC werd bedolven onder duizenden lezersbrieven, want het was een ‘schande’ om kritiek te hebben op een vrij nieuw medium als de televisie. “Uit het lezen en herlezen van de stukjes Komrijs ‘Horen, zien en zwijgen’ blijkt een authentieke woede die niets gekunstelds heeft, de woede op televisiemakers die, in zijn opvatting, de emancipatoire en culturele mogelijkheden allang bij het asvat hebben gezet” schreef Martin van Amerongen in de Groene Amsterdammer over het fenomeen.

De NRC-nar

Wie vandaag openlijk kritiek heeft op tv-programma’s komt daar veel beter mee weg want ’s anderendaags komt er weer wat nieuws op de treurbuis om kritiek op te hebben. Columnist Youp van ’t Hek is nu de NRC-nar van dienst die het zich zelf kan veroorloven om hoofdredacteur Peter Vandermeersch te schofferen. “De NRC wordt geleid door een idioot van een hoofdredacteur die vaker op tv dan op de redactie is.” Dit gebeurde enkele maanden geleden naar aanleiding van de foutieve en sensationele berichtgeving over de gezondheidstoestand van prins Friso.

Fundamentele mediamanipulatie

Maar als men fundamentele manipulatie, eenzijdige informatie en leugens aankaart van nationale nieuwsuitzendingen, ligt dat al een heel pak moeilijker. De uitgaanspositie bij de publieke opinie is er immer een van vertrouwen in ‘de journalistieke aanpak van de beste reporters en een hele ploeg op een specifieke zaak’.

Commercialisering van de media

De commercialisering van de media en het toenemende belang van adverteerders, oplage-, kijk-en luistercijfers bracht hierin evenwel grondig verandering. Een journalist die voorheen één artikel per dag schreef, moet nu zes artikelen per dag pennen met onvoldoende tijd voor controle van bronnen. Nieuwsonderwerpen in het journaal duren bij voorkeur niet langer dan twee minuten en voor achtergrondinformatie bij de feiten is al helemaal geen tijdruimte meer. Dus kiest men voor een makkelijke zwart-wit aanpak bij Syrië: ‘een bloedige president die zijn volk uitmoordt’. Goed wetende dat dit absoluut de lading niet dekt.

Als eenzijdige oppositiebron doet men beroep op het Syrisch Waarnemeringscentrum in de Britse hoofdstad. Merkwaadig want niemand weer precies wie die Rahmane is. Niemand zag zijn lijsten met namen van burgerslachtoffers, terwijl deze van militairen gedood door terroristen wel te raadplegen zijn. Ook de informatie van het onafhankelijke Syrisch Centrum voor Documentatie of het Syrian Observatory for Victims of Violence & Terrorism is niet interessant voor onze massamedia.

Waarheid is niet zwart-wit

Zoals met onze egale rode tomaten volgt een groot deel van de publieke opinie de traditionele massamedia. Het oogt mooi, het ziet er goed uit, is makkelijk en snel te verkrijgen, maar als men er in bijt, ontdekt men al snel dat het niet de verwachtingen kan inlossen. Alsmaar meer mensen doorzien gelukkig deze manipulatie. De wereld is niet zwart-wit. Dat men enkel gewapende rebellen en hun PR-mensen in Londen aan het woord laat is niet normaal te noemen. Men mag Assad best een boeman vinden, maar als journalist moet men beide partijen in de oorlog in Syrië evenredig aan bod laten komen. De woordvoerder van het Syrische ministerie van Buitenlandse Zaken en andere Syrische diplomaten, politici en ooggetuigen in Syrië staan in de databank van onze media. Alleen: ze doen er niets mee en verwijderen alle informatie die niet in hun kraam past.

Als onze media de politici volgen en onze politici en de Verenigde Naties alleen de informatie van de gewapende Syrische oppositie, dan krijg je wel een heel bijzonder eenzijdige en dus ook foutieve berichtgeving rond de oorlog in Syrië. Zonder nog te zwijgen over de nationale belangen van bepaalde landen om ‘hun waarheid’ en belangen naar voren te schuiven.

Dan zie je alleen egale rode tomaten zonder smaak en weet je niet dat echte groenten een heel andere smaak hebben.

Malik Imran.

.

(1) Als we hemzelf mogen geloven richtte hij ‘een kleine Engelstalige krant op in Laos’. In werkelijkheid nam hij vanuit zijn geboorteland Nieuw-Zeeland in 1957 de stoomboot naar Londen en ontscheept hij in Thailand. Daar werkte hij gedurende drie jaar als reporter voor het kleine Engelstalige dagblad Bangkok World dat later werd overgenomen door Bangkok Post. Nadien kreeg hij de aandacht van het persbureau AP en kon zo de Vietnamoorlog verslaan. In 1981 verliet hij AP voor de jonge CNN. Na een korte tijd als correspondent bij het Witte Huis, ging hij terug naar zijn wortels als oorlogscorrespondent voor de zender in ondermeer Libanon, El Salvador, Afghanistan, Grenada en Angola. Bron: Encyclopedia of Television News by Michael D. Murray.